Rak trzustki ma najniższy wskaźnik przeżycia spośród częstych nowotworów złośliwych. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ nowotwór ten trudno diagnozować i nie łatwo leczyć – mówi prof. Lucjan Wyrwicz. Trzustka nie jest narządem łatwo dostępnym do badania. Jednocześnie – objawy raka trzustki zwykle ujawniają się w momencie znacznego zaawansowania choroby, kiedy trudno jest mówić o możliwości łatwej operacji. Na raka trzustki zwykle nie chorują osoby młode, często mamy do czynienia z licznymi chorobami towarzyszącymi. To w całości powoduje, iż operacyjne usunięcia raka trzustki jest możliwe tylko u małej części chorych.
Bardzo niewiele osób zna czynniki ryzyka raka trzustki, mało kto zna objawy i nie kojarzy ich z groźną chorobą nowotworową. W konsekwencji prowadzi to do diagnozy raka trzustki w jego zaawansowanym już stadium.
„W Światowym Dniu Raka Trzustki jednoczymy się w ogólnoświatowych działaniach na rzecz podniesienia poziomu świadomości jednego z najbardziej śmiertelnych nowotworów.” powiedziała Julie Fleshman Prezes Światowej Koalicji Raka Trzustki (ang. World Pancreatic Cancer Coalition WPCC) ”Istnieje bardzo pilna potrzeba wczesnego rozpoznania tego raka. Nie ma jednak testu wykrywającego go na wczesnym etapie. Jeśli coraz więcej ludzi pozna czynniki ryzyka i objawy raka trzustki, pacjenci będą mieli więcej czasu, aby poddać się skutecznemu leczeniu i otrzymać wsparcie, dzięki któremu będą mogli podjąć walkę z chorobą.”
„Inicjatywa Światowej Koalicji Raka Trzustki, realizowana jest również w Polsce przez Fundację EuropaColon Polska, która jest członkiem World Pancreatic Cancer Coalition. Przewodnie hasło tegorocznej kampanii to: „Najwyższy czas” i jednoznacznie podkreśla rolę czasu w diagnozie raka trzustki, bowiem wczesne wykrycie tego nowotworu zwiększa szansę na skuteczną interwencję chirurgiczną i dalsze leczenie.” – wyjaśnia Iga Rawicka Wiceprezes Fundacji EuropaColon Polska, członkini World Pancreatic Cancer Day Committee. „Każdego dnia, ponad 1,257 osób na świecie jest diagnozowanych na raka trzustki, a szacuje się, że 1,184 umrze z powodu tej choroby. Do 2025 roku może zachorować nawet 557 688 osób na swiecie. W samej Unii Europejskiej w tym roku zachoruje blisko 94 897, a przeżyje ok 8%. Rak trzustki charakteryzuje się najniższym wskaźnikiem przeżycia i wynosi w różnych krajach od 8% do 14%. W Polsce dziennie diagnozę raka trzustki słyszy 10 osób, a 5-letnie przeżycia wynoszą poniżej 10%. Niestety wykrywamy tego raka zbyt późno, dlatego też szanse na wyleczenie są tak niskie.” – dodaje Rawicka.
Kluczem do wczesnego rozpoznania raka trzustki jest wiedza na temat czynników ryzyka i objawów, które często nie są kojarzone z chorobą i mogą być przypisane do innych, mniej poważnych i bardziej powszechnych chorób. Zatem to najwyższy czas, aby dowiedzieć się więcej i odpowiednio wcześnie reagować. Najczęstsze objawy raka trzustki to bóle w środkowej części pleców, niewyjaśniony spadek masy ciała, żółtaczka (pożółkła skóra i białka) i nieustępujące bóle brzucha. Warto również zwrócić uwagę na świeżo rozpoznaną cukrzycę typu 2. Sama cukrzyca też może być jednym z czynników ryzyka zachorowania na raka trzustki, zwłaszcza, gdy u osób z wyrównanymi poziomami cukru we krwi obserwuje się nagłe zmiany tych wartości. Podczas kiedy nieznane są dokładne przyczyny leżące u podstaw większości przypadków raka trzustki istnieją dowody, że palenie, nadwaga i otyłość oraz historia raka trzustki w rodzinie i przewlekłe zapalenie trzustki mogą wpłynąć na wzrost ryzyka rozwoju choroby. Każda osoba, która doświadcza jednego lub więcej z powyższych objawów powinna zgłosić się pilnie do lekarza, kiedy zabieg chirurgiczny jest nadal możliwy i daje większe szanse przeżycia przez następne pięć lat albo dłużej.
Do wczesnej reakcji na niepokojące objawy zachęca prof. Lucjan Wyrwicz: „Pandemia COVID-19 nie zachęca pacjentów do spotkania z lekarzem. W przypadku raka trzustki tempo działania jest kluczowe. Przykładowo – udowodniono, iż aby operować raka trzustki badania kwalifikacyjne nie powinny być „za stare”, przy czym dopuszczalny czas opóźnienia wynosi trzy tygodnie. Tymczasem – do onkologa zgłaszają się osoby, które pierwsze objawy odczuwały przed kilkoma miesiącami. Niestety – rak trzustki nie poczeka. Codziennie w Klinice Onkologii i Radioterapii Narodowego Instytutu Onkologii przy ul. Wawelskiej w Warszawie oczekujemy na naszych pacjentów – proszę pamiętać, iż do onkologa można się zgłosić bez skierowania. W przypadku podejrzenia raka trzustki lekarz rodzinny może wystawić tzw. „zieloną kartę”, która dodatkowo może przyspieszyć diagnostykę nowotworu. Nie bójmy się pójść do lekarza jeśli odczuwamy niepokojące objawy.”
„Z powodu pandemii borykamy się z jednej strony z utrudnionym dostępem do lekarzy zarówno pierwszego kontaktu jak i specjalistów. Z drugiej strony obawiamy się wizyty właśnie z powodu ryzyka zakażenia się wirusem SARS-CoV-2. Apelujemy o rozwagę i nieodwlekanie wizyt. Wiele z nich może odbyć się online. Kiedy potrzebna będzie diagnostyka, przy zachowaniu reżimu sanitarnego powinniśmy się poddawać badaniom. W raku trzustki chodzi o natychmiastowe działanie.” – argumentuje Iga Rawicka
W dniu 19-ego listopada, Fundacja EuropaColon Polska oraz Światowa Koalicja Raka Trzustki chciałaby zmobilizować wszystkich, by pomogli podnieść poziom świadomości o czynnikach ryzyka i objawach raka trzustki. Załóż na siebie coś fioletowego i prześlij nam swoje zdjęcie elektronicznie dowolnym kanałem: Facebook, Twitter, Instagram, emial: kontakt@europacolonpolska.pl Zapraszamy na nasze strony internetowe, na profile social media. Zachęcamy do udostępniania infografik kampanii, aby jak najwięcej osób mogło zapoznać się z przekazem na temat wczesnej diagnozy raka trzustki. W czwartek na fioletowo zostanie podświetlony wiadukt w Gdańsku w ciągu ul. Kościuszki na wysokości CH Galeria Bałtycka oraz stadion piłkarski Stadion Wrocław. To pierwsze polskie obiekty, które wezmą udział w naszej ogólnoświatowej kampanii.
Rak trzustki objawy i ryzyko
Ważne jest, aby każdy odczuwając pewne objawy zwrócił uwagę, czy nie sugerują one raka trzustki. Wcześniejsza diagnoza z pewnością daje większe szanse na dłuższe przeżycie a nawet na wyleczenie. Niestety wciąż brak skutecznego badania przesiewowego w kierunku wykrycia raka trzustki. Dlatego tak ważna jest świadomość sygnałów ostrzegawczych i szybka reakcja. Szacuje się, że już niedługo rak trzustki będzie drugą przyczyną zgonów wśród nowotworów.
Ból w obrębie jamy brzusznej lub pleców – ból w górnej części brzucha lub w połowie pleców może być spowodowany przez guz, który naciska lub atakuje nerwy lub narządy w pobliżu trzustki. Ból może również powstać, jeśli nowotwór blokuje przewód pokarmowy.
Problemy trawienne – utrata apetytu lub zmiana nawyków żywieniowych, ochota na inne niż zwykle potrawy, niestrawność i nudności, zmiany w wyglądzie stolca, utrata masy ciała. Niektóre lub wszystkie te objawy mogą wystąpić, gdy guz w trzustce naciska na żołądek lub początek jelita cienkiego.
Żółtaczka (zażółcenie skóry i (lub) oczu) ze świądem lub bez spowodowane nadmiarem bilirubiny (składnika żółci) we krwi. Guz w głowie trzustki może powodować zwężenie przewodu żółciowego
i blokować przepływ żółci z pęcherzyka żółciowego do jelita cienkiego. Zaobserwować można również nieprawidłowo ciemny mocz i lekkie lub tłuszczowe stolce.
Zapalenie trzustki i niedawno rozpozna cukrzyca – badania sugerują, że nagły początek cukrzycy typu 2 u osób w wieku 50 lat lub starszych może być wczesnym objawem raka trzustki, szczególnie u tych, które mają niski wskaźnik masy ciała (BMI), doświadczają ciągłej utraty masy ciała lub nie mają historii rodzinnej cukrzycy. Nagła zmiana poziomu cukru we krwi u chorych na cukrzycę, u których wcześniej występowała dobrze kontrolowana cukrzyca, może być również objawem raka trzustki.
Powyższe objawy powinny zaniepokoić i skłonić do skontaktowania się z lekarzem w celu wykluczenia raka trzustki lub jak najwcześniejszej diagnozy.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka trzustki:
Choć przyczyn większości przypadków raka trzustki nie znamy to naukowcy zidentyfikowali kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju raka trzustki.
- Rodzinna historia raka trzustki (5-10%)
- Historia rodzinna innych nowotworów
- Cukrzyca
- Zapalenie trzustki (przewlekłe i dziedziczne)
- Palenie
- Otyłość
- Wiek
- Sposób odżywiania