Bierzesz leki na nadciśnienie i jednocześnie suplementy z potasem? To może być ryzykowne dla zdrowia! Podobnych pułapek związanych z przyjmowaniem leków jest wiele, a ryzyko interakcji z innymi lekami, żywnością czy suplementami jest tym większe, im więcej ich stosujemy. Warto zatem radzić się fachowców. W marcu swoją apteczkę możesz skontrolować w oddziałach NFZ na specjalnych dyżurach farmaceutów. 

Konsumpcja leków w Polsce szybko rośnie. W związku z tym, eksperci ostrzegają m.in. przed polipragmazją, czyli zażywaniem zbyt wielu różnych preparatów leczniczych w jednym czasie (co najmniej pięciu), a także przed związanymi z tym możliwymi, negatywnymi skutkami dla zdrowia. Warto jednak wiedzieć, że nawet przyjmując tylko jeden lek, jednak niezgodnie z zaleceniami lekarza (np. popijając go sokiem grejpfrutowym lub kawą), można nabawić się problemów.

Leki wchodzą w różne interakcje między sobą, przez co ich działanie może zostać spotęgowane lub osłabione, czy też stać się toksyczne. Mogą jednak również wejść w interakcję z ziołami, żywnością i suplementami diety.

Na przykład, jeśli ktoś przyjmuje jednocześnie kilka różnych leków na nadciśnienie, lek na tarczycę, a dodatkowo suplementy z magnezem, potasem i wapniem oraz witaminy, to musi wiedzieć, że taka mieszanka medykamentów może mu zaszkodzić. Oto co taki pacjent usłyszałby od farmaceuty:  

 „Jednoczesne stosowanie różnych preparatów na nadciśnienie, które gromadzą potas, nie jest wskazane ze względu na ryzyko zbyt dużego stężenia tego pierwiastka w organizmie. W takim przypadku należy niezwłocznie odstawić przyjmowany na własną rękę suplement potasu, do czasu otrzymania wyników badań krwi i konsultacji z lekarzem” – czytamy w wydanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) specjalnym poradniku dla pacjentów, zatytułowanym „Jak bezpiecznie zażywać leki?”. 

Nadmiar potasu wpływa negatywnie na pracę serca i może doprowadzić m.in. do arytmii.

Pułapki farmakoterapii – na co trzeba uważać

Poniżej przedstawiamy praktyczne porady ekspertów, dotyczące stosowania leków, dzięki którym można zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnego rodzaju skutków ubocznych, działań niepożądanych oraz interakcji. 

  • Idąc do lekarza zawsze informuj go o wszystkich lekach i suplementach, które aktualnie przyjmujesz. Może się bowiem zdarzyć, że otrzymasz od różnych lekarzy recepty na ten sam lek (tylko pod inną nazwą handlową) lub też leki wzajemnie znoszące swoje działanie terapeutyczne. Aby tego uniknąć, idąc do lekarza spisz wszystkie przyjmowane leki i suplementy na kartce.
  • Bądź ostrożny i powściągliwy w samodzielnym stosowaniu leków bez recepty, suplementów diety czy preparatów ziołowych. Najlepiej każdorazowo konsultuj takie kwestie z lekarzem lub farmaceutą. Suplementy, leki i zioła mogą bowiem wchodzić w niebezpieczne interakcje, wpływać na wzajemne wchłanianie oraz działanie terapeutyczne. 
  • Stosuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza, farmaceuty, a jeśli nie masz dokładnych instrukcji -zgodnie z informacjami zawartymi w ulotce. Skuteczność wielu leków jest ściśle uzależniona m.in. od konkretnej pory ich przyjmowania, adekwatnej dawki, a także faktu, czy są przyjmowane na czczo, w trakcie posiłku czy też po jedzeniu.  
  • Leki najlepiej popijać wodą niegazowaną niskozmineralizowaną, o temperaturze pokojowej lub zwykłą wodą z kranu, przegotowaną i ostudzoną. Zwykle optymalna ilość wody to zawartość średniego kubka lub szklanki (około 200 ml).
  • Pamiętaj, że nie wszystkie leki można dzielić, w celu uzyskania konkretnej, zaleconej dawki. Nie dzieli się m.in. tabletek dojelitowych oraz takich, które w nazwie mają SR, XR, MR (chyba że producent zaleci inaczej). Nie dzieli się też tabletek powlekanych oraz kapsułek. Dzieląc wspomniane leki możemy je dezaktywować lub obniżyć ich skuteczność. 
  • Większość leków przechowuje się w temperaturze pokojowej (15-25 stopni Celsjusza). Jeśli producent zaleci przechowywanie leku w lodówce (np. antybiotyku w zawiesinie), to najlepiej trzymać je w niej na dolnej lub środkowej półce.
  • Przed poddaniem się operacji lub zabiegowi chirurgicznemu koniecznie odstaw czosnek i preparaty go zawierające (najlepiej już na tydzień wcześniej, gdyż mogą one zwiększać krwawienia. Podobne działanie mają niektóre zioła, np. miłorząb czy żeń-szeń.
  • Bardzo ostrożnie stosuj preparaty ziołowe, gdyż mogą one zmniejszać wchłanianie niektórych leków (takie działanie mają zwłaszcza zioła zwiększające perystaltykę jelit, np. aloes czy liść senesu). Z kolei dziurawiec złocisty  (stosowany m.in. jako środek uspokajający) może osłabiać działanie zażywanych przez kobiety hormonalnych środków antykoncepcyjnych czy hormonalnej terapii zastępczej. Ponadto, wyciąg z dziurawca może obniżyć stężenie we krwi teofiliny – leku stosowanego w astmie czy POCHP. Dziurawiec może także wchodzić w interakcje z wieloma innymi lekami, jak również zwiększać wrażliwość skóry na promienie słoneczne. 

Nie wolno popijać leków: 

  • Mlekiem – ze względu na obecność wapnia, który niekorzystnie wpływa na przyswajalność niektórych substancji leczniczych, np. antybiotyków. Mleko zmniejsza też kwaśność żołądka, co prowadzi do przedwczesnego rozpadu tabletek dojelitowych. 
  • Sokami – zwłaszcza grejpfrutowym, który neutralizuje enzymy metabolizujące niektóre leki, co powoduje znaczny wzrost ich stężenia we krwi (może to prowadzić do zatrucia!). 
  • Kawą lub herbatą – w szczególności gorącą. Składniki tych popularnych napojów mogą wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi, co może osłabiać lub nasilać ich działanie, a także zwiększać skutki uboczne (np. herbata hamuje wchłanianie żelaza). 
  • Alkoholem – może to zaburzyć procesy przyswajania i wydalania leku, nasilić jego toksyczność dla wątroby, a nawet spowodować jej marskość! Alkohol osłabia działanie antybiotyków, natomiast nasila działanie leków antydepresyjnych, uspokajających i antyhistaminowych. 

Co do zasady, odstęp między przyjęciem leku a wypiciem soku grejpfrutowego powinien wynieść około 4 godzin!

Czwartkowe porady dotyczące stosowania leków w NFZ

Wspomniany wyżej poradnik jest jednym z kilku elementów dużej kampanii edukacyjnej pod nazwą „Świadomy pacjent, skuteczna terapia”, poświęconej kwestii bezpiecznego stosowania leków, która będzie realizowana przez NFZ w najbliższych tygodniach w całej Polsce. We wszystkie czwartki w marcu będzie można skorzystać z bezpłatnych porad farmaceutów, którzy będą pełnić specjalne dyżury w wojewódzkich oddziałach NFZ. Będzie też można wtedy otrzymać poradnik i inne przydatne materiały.

W ramach kampanii zostaną też wyprodukowane edukacyjne spoty telewizyjne. Akcja ta jest adresowana przede wszystkim do seniorów, bo to właśnie oni są grupą społeczną najbardziej zagrożoną wielochorobowością i ściśle z nią związaną polipragmazją.

Z opublikowanego właśnie przez NFZ raportu poświęconego temu problemowi wynika, że w 2018 r. przewlekła polipragmazja (czyli przyjmowanie wielu leków przez co najmniej pół roku) dotyczyła w Polsce co najmniej pół miliona osób w wieku 65+. Rzeczywista skala problemu jest jednak z pewnością dużo większa, bo w analizie NFZ brano pod uwagę jedynie leki refundowane. 

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl Fot. PAP/P. Werewka

Źródła: 

Materiały informacyjno-edukacyjne NFZ opracowane w ramach kampanii „Świadomy pacjent, skuteczna terapia” (we współpracy z Naczelną Izbą Lekarską i Naczelną Izbą Aptekarską). 

Raport NFZ o Zdrowiu. Polipragmazja

Pin It on Pinterest

Share This